Umowy w zamówieniach publicznych

Źródło: https://legalnabudowa.pl/

Umowy w zamówieniach publicznych w swej istocie mają charakter kontraktów prawa prywatnego. Stąd podstawowe znaczenie norm Kodeksu cywilnego stosowanych wraz z przepisami Prawa zamówień publicznych. By dowiedzieć się, jakie praktyczne konsekwencje wynikają z tych lapidarnych i nieco akademicko brzmiących stwierdzeń, zapraszamy do lektury naszego tekstu.

Podstawowe informacje o umowie w sprawie zamówienia publicznego

Umowy w trybie zamówień publicznych są celem i rezultatem postępowania prowadzonego przez zamawiającego, które jest specyficznym rodzajem przetargu o najbardziej chyba szczegółowej regulacji ustawowej. Mimo to nie budzi wątpliwości ich cywilnoprawny charakter, zwłaszcza że art. 8 ust. 1 p.z.p. expressis verbis wysławia zasadę stosowania do omawianych umów przepisów Kodeksu cywilnego, o ile p.z.p. nie zawiera odmiennych postanowień. Chodzi tu przede wszystkim o przepisy umieszczone w księdze pierwszej Kodeksu, czyli jego części ogólnej oraz w księdze trzeciej dotyczącej prawa zobowiązań (np. art. 354, 471, 476). Lex specialis są przede wszystkim regulacje zawarte w dziale VII ustawy p.z.p., wyłączające np. przepisy k.c. o sposobie zawarcia umowy (art. 66-72 1). Ze względu na to, że zamawiający gospodarują środkami publicznymi, większość przepisów tego działu nie może być z woli stron stosowana odmiennie albo wyłączona przez zastąpienie ich odpowiednimi klauzulami umowy. W nauce prawa takie „sztywne” przepisy określa się jako bezwzględnie obowiązujące lub ius cogens (dosł. „prawo zmuszające”). Bardzo dobrym przykładem takiego przepisu jest art. 433 p.z.p. 2021 wyliczający postanowienia, których nie wolno umieszczać w umowach (klauzule abuzywne).

Forma pisemna i forma szczególna w świetle p.z.p.

Należy pamiętać, że art. 432 p.z.p. wskazuje, że umowa o realizację zamówienia publicznego musi być zawarta w formie pisemnej. Konsekwencją niezachowania tej formy jest nieważność kontraktu. Również niedochowanie wymaganej przez inne uregulowania formy szczególnej (np. aktu notarialnego przy zbyciu nieruchomości, art. 158 k.c.) prowadzi do nieważności czynności prawnej (zob. art. 73 § 2 k.c.). Czym de iure jest forma pisemna, wskazuje art. 78 § 1 k.c., zgodnie z którym do zachowania tej formy wystarczy złożenie na dokumencie z treścią oświadczenia woli własnoręcznego podpisu (nie może być to np. odbicie tzw. facsimile). Równoważną z formą pisemną jest forma elektroniczna. Zgodnie z art. 78 (1) § 1 k.c., do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Innowacją technologiczną, która jeszcze nie znalazła przełożenia na treść p.z.p., jest tzw. podpis biometryczny. Nieważność kontraktu sprawia, że stronie, która spełniła swe świadczenie, przysługuje roszczenie o jego zwrot. Opiera się ono na art. 410 w zw. z art. 405 k.c. dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia wynikłego ze spełnienia świadczenia nienależnego (zob. np. wyr. SN z 7 lutego 2013 r., II CSK 248/12).